Word partner

Gert-Jan Aleman

“Vroeger niet, nu wel”

Hij was aanvankelijk niet bezig met zijn ‘wit zijn’, gebruikte de ‘verkeerde’ woorden. Maar nadat Gert-Jan Aleman directeur- bestuurder werd bij PEP Den Haag, is hij zich daar meer bewust van geworden. Hij vraagt zich nu soms af waar de witte mensen uit de stad zijn bij een bijeenkomst over diversiteit, is verbaasd als hij vrijwel de enige man is als er over emancipatie wordt gesproken. En hij spreekt zich daarover uit. Vroeger deed hij dat niet, nu wel. Hij wil open en zichtbaar zijn. In gesprek over wat wit of met kleur voor hem betekent, de relatie met zijn achtergrond, en wat hij met PEP voor de stad Den Haag wil betekenen.

Interview: Jan Booij

Gert-Jan Aleman was zich er niet van bewust toen hij solliciteerde bij PEP: dat hij een witte man is. En dat hij er tóch directeur-bestuurder werd, wekte her en der verbazing. Want diversiteit is een toonaangevend onderwerp bij PEP. “Maar ik begreep dat het een voordeel was dat ik homoseksueel ben. Daarmee had ik een streepje voor”, zegt hij lachend.

“Het gaat om wat de toegevoegde waarde kan zijn en wat het een organisatie nog meer kan brengen”

Gelijke kansen

De toon is gezet. En al direct is ‘diversiteit’ onderwerp van ons gesprek. Hij was aanvankelijk niet bezig met zijn ‘wit zijn’, gebruikte de ‘verkeerde’ woorden. Betekende dat ook dat hij ver stond van de realiteit van de diverse en inclusieve samenleving? Gert-Jan: “Integendeel. Ik ben me daar zeer bewust van. Zeker nu als directeur-bestuurder. Je móet je ervan bewust zijn dat we samenleven en werken met veel verschillende soorten mensen. En dat iedereen een gelijke kans verdient. Als ik het op het werk betrek. Ik ben al meer dan vijfentwintig jaar leidinggevende en al meer dan vijfentwintig jaar neem ik de beste aan voor de job. Daarbij heb ik niet het gevoel dat ik onderscheid moet maken. Dat ik moet denken dat we iemand met kleur móeten aannemen als er een vacature is.

Diversiteit in een organisatie is meer dan een vinkje kunnen zetten. Het gaat om wat de toegevoegde waarde kan zijn en wat het een organisatie nog meer kan brengen. Verschillende invalshoeken en gezichtspunten bijvoorbeeld of een aantrekkelijker organisatie worden voor nieuwe medewerkers of vrijwilligers. De beste voor de job is soms dus ook iemand die juist afwijkt van de geldende norm of minder goed lijkt te passen in de samenstelling van het team. Ook al is die persoon op taak-/vakinhoudelijk gebied misschien nét niet even ‘goed’ als diegene die wel naadloos past. Of anders gesteld: om te bepalen wat gelijke geschiktheid is, kun je het aspect diversiteit ook in de totale optelsom mee laten spelen.”

Niet fietsen op zondag

We praten verder over inclusiviteit. Hij weet wat het is om niet als mainstream te worden gezien, zegt hij. Opgegroeid op het eiland Goeree-Overflakkee, in Ouddorp in een protestants ondernemersgezin. Gebukt onder de constante, sociale druk vanuit het dorp en de gemeenschap. “Daar krijg je als kind uiteraard iets van mee. Wat mij altijd is blijven achtervolgen, was de vraag ‘wat zullen anderen ervan denken’, als een basisvraag die door alles heen loopt. Dus niet op zondag fietsen want wat zullen de mensen er wel niet van denken. Ook niet de auto wassen, want wat zullen de buren er wel niet van denken.”

“Onbewust heb ik meegekregen: ‘stel je voor dat’?”

Stel je voor dat

Gert-Jan: “Die zin stond als in steen gebeiteld. Ik was achttien toen ik als homoseksuele jongen uit de kast kwam voor mezelf, en negentien toen ik het mijn familie vertelde. Ik denk dat mijn ouders wel hebben aangevoeld dat ik homoseksueel was. Maar op het dorp was dat natuurlijk bijna onmogelijk dat naar buiten te brengen. Mijn vader had een eigen zaak, was afhankelijk van de mensen op het dorp. En onbewust heb ik meegekregen: ‘stel je voor dat’? Dan gaat je vaders zaak naar de knoppen. Een grote emotionele en maatschappelijke druk. Dat was een moeilijke tijd. Mijn ouders hebben het de eerste drie maanden erg moeilijk gehad. Wij hebben elkaar ook weinig gezien in die periode. Later is het gelukkig goed gekomen. Zij zijn uiteindelijk getuigen geweest bij mijn geregistreerd partnerschap. Hoe mooi is dat?! Nu ben ik vooral heel trots en dankbaar dat zij dat pad hebben willen lopen. Dat we toch weer bij elkaar zijn gekomen.”

Inlevingsvermogen

Gert-Jan vond het ook naar de buitenwereld moeilijk om te vertellen dat hij homoseksueel was. ‘Wat zullen mensen ervan vinden’, kwam weer als een oude mantra naar boven. Hij had zelf (vanuit achtergrond, geloof) homoseksuele mensen altijd veroordeeld, en nu was hij een van hen. “Maar ik ben er toch voor uitgekomen. En ik denk wel dat ik door die ervaringen, de angst voor afwijzing, de inspanning geaccepteerd te worden, in het algemeen misschien wel meer inlevingsvermogen in mensen heb gekregen dan anderen en ook meer opensta voor anderen.”

“Hoe schraal hun leven ook was, de mensen die ik er ontmoette en sprak, maakten een blijmoedige indruk”

Aangrijpend

Hij wordt snel geraakt door mensen die het moeilijk hebben. “Misschien ook wel door wat ik op mijn eigen levenspad ben tegengekomen. Ik heb de drang om te proberen dingen ten goede te keren. Dat is ook een van de redenen waarom ik bij PEP werk. Onderwerpen waarvoor wij ons inzetten als diversiteit en inclusie, eenzaamheid, schulden, financiële afhankelijkheid, dat zijn thema’s die mij aangrijpen.

Ik was op Bali, waar ik bittere armoede zag. Dat raakte me diep. Het viel me op dat ik niemand zag die op straat leefde. Mensen zonder onderdak worden door de gemeenschap omarmd. Hoe schraal hun leven ook was, de mensen die ik er ontmoette en sprak, maakten een blijmoedige indruk. Ik heb niemand horen klagen, ik heb geen enkel kwaad woord gehoord. Ik heb geen frons gezien of geschreeuw gehoord in het verkeer. In vergelijking met de westerse ontvlambaarheid die ik vaak ervaar, was dat weldadig.”

Te weinig kennis of toegangsmogelijkheden, of geen dak boven je hoofd: dat is ook armoede

Armoede

Gert-Jan: “Ook in Den Haag leven veel mensen in armoede en op straat. Schrijnend, als ik bijvoorbeeld in het Vadercentrum of in de Participatiekeuken hoor hoe het mensen vergaat die heel weinig hebben. Dat heb ik ook al eerder gezien, toen ik bij de gemeente Den Haag werkte als Hoofd Straten, alle stratenmakers, bordenmakers, lijnenmakers, etc., later het Haags Veegbedrijf. Een divers bedrijf met 750 mensen, uit alle delen van de wereld. De vegers en stratenmakers die daar werken, hebben het niet heel breed.

Bij armoede denk ik niet alleen aan te weinig geld. Te weinig kennis of toegangsmogelijkheden, of geen dak boven je hoofd: dat is ook armoede. De armoede en de ongelijkheid, bestaans(on)zekerheid vind ik de grotere vraagstukken in de stad; een stad waar het vaak politiek onrustig is, waar beslissingen die hard nodig zijn nogal eens worden uitgesteld. Daar maak ik mij ook zorgen over. Aan deze vraagstukken mogen we als stad meer doen. Laten we meer naar elkaar omkijken, zorgen dat veel meer mensen kunnen meedoen aan de samenleving. Daarvoor wil ik me met PEP met hart en ziel inzetten.”

Verliefd op Den Haag

Gert-Jan is verknocht geraakt aan Den Haag, terwijl hij eigenlijk een echte Rotterdammer was. “Nadat ik tien jaar, vanaf mijn zeventiende, in Rotterdam had gewoond en gewerkt, verhuisde ik voor de liefde naar Den Haag. Die liefde ging over, maar inmiddels had ik wel de schoonheid van de stad ontdekt. Ik werkte op dat moment bij de NS, als procesmanager, leidinggevende van conducteurs en machinisten. Het was al een droom toen ik jong was: leidinggeven aan een grote groep mensen. Dat was gelukt: op m’n vijfentwintigste gaf ik leiding aan honderdtwintig medewerkers. En ik dacht: ‘wat nu?’

Toen ik verliefd werd op Den Haag wilde ik ook iets voor de stad doen. Dan kom je al snel uit bij de gemeente. Ik vertelde al dat ik er ‘Hoofd Straten‘ was, later manager van het ‘Haags Veegbedrijf’. Toen heb ik heel nadrukkelijk, bijna letterlijk aan de schoonheid van de stad gewerkt, acht jaar lang. Om vervolgens manager te worden van het gemeentelijk interne Arbo Centrum. Een afdeling die de ambtenaren gezond, fit en veilig houdt, om hen het beste in de stad te laten doen. Ik gaf onder anderen leiding aan bedrijfsartsen, fysiotherapeuten, psychologen, bedrijfsmaatschappelijk werkers, arbo/verzuim-adviseurs.

“Ik ben ervan overtuigd dat er heel veel kracht in mensen zit, maar dat die soms nog aangeboord, geprikkeld moet worden”

Mensen bij elkaar krijgen

Nu hij directeur-bestuurder bij PEP is, voelt Gert-Jan een intrinsieke motivatie om de stad beter te maken. “Om de eigen kracht van mensen naar boven te krijgen. Ik ben ervan overtuigd dat er heel veel kracht in mensen zit, maar dat die soms nog aangeboord, geprikkeld moet worden. Ik zie daarin vooral de verbindende rol van PEP. Met ondersteuning van maatschappelijke organisaties, goed vrijwilligersbeleid, trainingen en leergangen, moet dat lukken.

Maar het gaat er vooral om mensen, partijen bij elkaar te krijgen. Een mooi voorbeeld. We hadden binnen PEP het veiligheidsoverleg ‘Queer in Den Haag’. Met politie, ombudsman, gemeente en queer belangenorganisaties om de tafel. Een bevlogen club mensen met de vaste intentie om van betekenis te zijn. Fantastisch. Wat overigens niet betekent dat de stad in no time is veranderd. Maar ik ben wel heel blij dat ze elkaar hebben gevonden. Het is een van de kerntaken van PEP: partijen bij elkaar brengen. Ervoor zorgen dat de stem van het veld, van de mensen, van de verschillende groepen, naar boven komt en dat daar de juiste mensen naar luisteren en in actie komen.

Een ander mooi voorbeeld is hoe ‘Volunteer The Hague’ (een van de online labels van PEP) de internationale gemeenschap op de been krijgt. Er zijn veel internationals die in Den Haag wonen en werken. Zij willen graag bijdragen aan onze stad. Door ze te verbinden aan vrijwilligerswerk in de stad laten we ook hen meedoen. Twee keer per jaar is er een groot mix & match-event waar we maatschappelijke organisaties die met internationals willen werken, matchen. Dat zijn heel druk bezochte markten. Gaaf!”

Open en zichtbaar zijn

Gert-Jan is directeur-bestuurder, maar wil die rol duidelijk verbinden aan zijn persoonlijke intenties. “Ik vind het belangrijk dat ik als directeur-bestuurder mezélf in die rol laat zien. Dat ik me ook persoonlijk verbind aan de doelen die PEP heeft geformuleerd. Dat betekent ook dat ik mij kwetsbaar wil opstellen. Dat ik me uitspreek, open en zichtbaar ben. Ik wil de stad ingaan om veel verschillende mensen te spreken, ook onze vrijwilligers, om echt feeling te houden met wat er speelt. De drang om dingen op de agenda te zetten voel ik in deze functie nog veel meer dan voorheen. Om onderwerpen binnen PEP groot te maken en ze via social media over het voetlicht te brengen en te adresseren, ook naar de gemeente toe.”

“Mezelf uitspreken, vroeger deed ik dat niet. Nu wel”

Ontbrekende (witte) mannen

Gert-Jan: “Mezelf uitspreken, vroeger deed ik dat niet, nu wel. Bijvoorbeeld als ik merk dat er mensen ontbreken bij onderwerpen die hen wél aangaan. Toen ik juni 2022 kennismaakte met PEP, sprak ik op de bijeenkomst van het Haags Emancipatie Netwerk. In de zaal vijftig vrouwen en twee mannen, van PEP zelf. Met mij als spreker in totaal drie mannen. Dat is toch wel heel karig! En dat heb ik ook uitgesproken: want nu het ging om vrouwenemancipatie ontbraken de mannen, die hierin net zo goed een rol hebben. Ook bij dit soort bijeenkomsten horen diversiteit en inclusie een onderwerp te zijn.”

Ook bij PEP ‘Inspirational Friday’ ontbraken mensen, een reeks bijeenkomsten met workshops en trainingen op het gebied van diversiteit en inclusie. Gert-Jan: “Aanwezig waren voornamelijk mensen met kleur. Ik was een van de weinige witte mannen, waar waren de andere witte mensen uit de stad? Een volgende keer zal mijn vraag aan de trainer zijn: hoe ga je ervoor zorgen dat niet alleen degenen komen die je tóch al verwacht? Zo’n vraag stel ik ook als er een stedelijke bijeenkomst over belangrijke onderwerpen is en er zijn vooral heel veel witte mensen aanwezig. Want: is dit een goede afspiegeling van de samenleving? Ik denk het niet.”

Die twee bijeenkomsten doen ook wel denken aan ‘lotgenotencontacten’, constateren we samen. “Ja, ik denk dat gelijkgezinden, of mensen met dezelfde ervaringen elkaar opzoeken. Ze kunnen elkaar sterken, begrijpen elkaars verhalen. Dat herken ik overigens wel van mijn eigen coming out, dat het heerlijk is om andermans verhaal te horen. Daardoor besef je dat je niet de enige bent, je eigen verhaal is zo alleen!”

“Daarom moeten we thema’s als diversiteit en inclusie vervlechten in alles wat wij doen”

Trainingen, adviezen, vraagbaak

Kerntaak van PEP: mensen, partijen bij elkaar brengen, zei Gert-Jan eerder. “Maar ook zorgen dat al die organisaties die werken met vrijwilligers, heel goed zijn aangesloten op thema’s als diversiteit en inclusie. Dat ze weten waarover het gaat. Daarom moeten we dergelijke thema’s vervlechten in alles wat wij doen, in onze workshops en trainingen, in onze adviezen naar organisaties. Want als er vragen zijn, is PEP vraagbaak, zodat zij beter met verschillen om kunnen gaan en tot een beter resultaat komen. Dat ze ook weten waarnaartoe door te verwijzen als hun vrijwilligers zich hierin verder willen ontwikkelen.

Zoals binnen onze vrijwilligersacademie (www.denhaagdoetacademie.nl). Als een buurtcentrum bijvoorbeeld vrijwilligers werft, en zij willen zich inwerken of kennis opdoen, dan staat hen vervolgens de vrijwilligersacademie ter beschikking. Prachtig! Je kunt er online trainingen, workshops, lezingen volgen. Zo ontwikkel je mensen, je ontwikkelt de stad, door menselijk kapitaal te benutten.”

Waardering

Ten slotte wil Gert-Jan nog een paar lansen breken. “Allereerst: waardering, aandacht voor wat organisaties en hun vrijwilligers doen. Door organisaties die met vrijwilligers werken in de spotlights te zetten, staan automatisch de mensen die er komen en de vrijwilligers ook in het licht. Veel vrijwilligers zijn bescheiden, zij doen hun werk in stilte zou ik bijna zeggen. Omdat ze een groot hart hebben voor de maatschappij, voor de mensen in de stad. Maar er zijn ook vrijwilligers die graag willen laten zien wat ze doen, zij willen aandacht, erkenning. Die mix maakt dat er in de stad veel gebeurt. Laten we hun werk honoreren!

Verder doe ik graag een oproep om je meer vrijwillig in te zetten voor de stad! We hebben nu zo’n 1200 vacatures, waarvan ruim 100 bestuurdersfuncties en zo’n 500 voor mensen die iets willen doen met én voor een ander, bijvoorbeeld als maatje. Kijk eens op onze website www.denhaagdoet.nl Dat zijn allemaal mensen die worden gemist in de stad. Als we hen vinden, wordt de stad vanzelf een stuk mooier!”

 

Colofon

Gert-Jan Aleman

Gert-Jan Aleman is na een carrière bij Randstad en de NS en een masterstudie Strategisch HR in 2014 begonnen als manager bij de Gemeente Den Haag. Zijn laatste functie bij de gemeente was die van manager Arbo Centrum.
Sinds januari 2023 is hij Directeur-Bestuurder bij PEP Den Haag (www.pepdenhaag.nl) Aleman is 47 jaar en woont in Rijswijk samen met Robert. Hij doet vier keer per week aan sport (CrossUt) en is een vroege vogel.

Aleman is de jongste van 3 kinderen. Geboren en getogen in Ouddorp en via Rotterdam en Den Haag nu neergestreken in Oud-Rijswijk.